Addis Ababa, Gudba/Hidhaar, 05/2017T.I.(ENA): Ethio Telecom ayaa bilowday nidaamka ugu horreeya ee goobta baabuurta la dhigto ee casriga ah ee "Smart Parking" ee Itoobiya, oo laga hirgeliyay degmada Melka Nono ee magaalada Sheger. Munaasabadda furitaanka waxaa ka soo qeybgalay Maareeyaha Guud ee Ethio Telecom, Frehiwot Tamiru, iyo Duqa magaalada Sheger, Dr. Tashoome Adunya.   Nidaamkan wuxuu u sahlayaa darawalada inay isticmaalaan taleefannadooda si ay u helaan goobta baabuurta la dhigto, ayna dhigtaan baabuurtooda, iyagoo si toos ah u bixinaya lacagta goobta, iyagoo adeegsanaya adeega Telebirr Super App. Frehiwot Tamiru ayaa sheegtay in Ethio Telecom ay diiradda saarayso in ay kaalin weyn ka qaadato horumarinta dalka ee dhinaca tiknoolajiyadda si ay Itoobiya u noqoto mid casri ah. Duqa Maamulka Magaalada Sheger, Dr. Teshome Adunya, ayaa tilmaamay in nidaamka cusub ee "Smart Parking" uu kaalin weyn ka ciyaari doono fududeynta isu socodka gaadiidka, yareynta ciriiriga, iyo kor u qaadida dakhliga magaalada. Waxaa sidoo kale lagu sheegay in nidaamkani uu fursado shaqo u abuurayo ku dhowaad 250 qof. Ethio Telecom waxay qorsheyneysaa in adeeggan loo fidiyo meelo kale oo ka tirsan dalka, si loo dhiirrigeliyo isku xirka adeegyada casriga ah ee bulshooyinka iyo magaalooyinka, iyadoo qayb weyn ka qaadaneysa qorshaha horumarinta Itoobiya ee dhinaca tiknoolajiyada casriga ah.

Addis Ababa, Gudba/Hidhaar, 03/2017T.I.(ENA): Waxaa lagu dhawaaqay in diiradda la saari doono ka faa'iidaysiga fursadaha suuqa shaqa abuurka caalamiga ah si loo ballaariyo oo loo casriyeeyo shaqa abuurka gudaha.   Waxaa la qiimeeyey waxqabadka iyo jihooyinka mustaqbalka ee bandhigga shaqo qaran ee 5aad.   Kulankan ayaa waxaa goob joog ka ahaa mas’uuliyiinta hay’adaha kala ah Dereja.com iyo Ethio Jobs iyadoo ay hogaaminaysay kulanka wasiirka shaqada iyo xirfadaha, Mufarixaat Kaamil, Wasiiru dowlaha wasaaradda ee waaxda shaqada iyo suuqa Solomon Soka.   Sidoo kale waxaa la tilmaamay in loo baahan yahay in la xoojiyo shaqada isku xirka dadka shaqo doonka ah iyo loo shaqeeyaha si kor loogu qaado shaqada iyo natiijada hay'adaha. Kulanka, waxaa si faahfaahsan loogu soo bandhigay arrimaha xoojin kara nidaamka shaqo abuurka. Haddaba, waxaa la tilmaamayaa in la sii xoojin doono shaqada isku xirka dadka shaqo doonka ah ee xoojin kara tayada shaqo eehay’adaha iyo hay’adaha loo shaqeeyaha ah.   Waxa kale oo la sheegay in marka laga reebo balaadhinta iyo casriyaynta shaqada gudaha, sidoo kale laga shaqayn doono sidii si buuxda looga faa’iidaysan lahaa fursadaha dhinacyada kala duwan ee ay ka mid tahay shaqooyinka dibadda ee heer caalami. Xogta laga helayo Wasaaradda Shaqada iyo Xirfadaha ayaa sheegeysa in dadaalladan lagu doonayo in ganacsiga gaarka loo leeyahay ay kaalintooda ka qaataan, xalinta caqabadaha iyo abuurista xaalado wanaagsan oo ay muwaadiniintu uga faa’ideysan karaan fursado shaqo abuur oo tayo leh la iskuna halayn karo.

Addis Ababa, Gudba/Hidhaar, 01/2017T.I.(ENA): Waftigan oo uu hoggaaminayo Madaxweynaha DDS, Mudane Mustafe Muxummed ayaa ku wajahan degmada Boqolmaayo ee gobolka Liibaan iyagoo cago-dhigtay Garoonka Diyaaradaha ee Malkaadiida. Maamulka gobolka iyo ka degmada ayaa masuuliyiinta qaabilay.   Masuuliyiintan ayaa la filayaa inay xadhiga ka jaraan mashruuc koronto oo laga dhaliyay tamarta cadceeda iyadoo loo isticmaalayo soolar.

Addis Ababa, Dirir/Tiqimt, 20/2016T.I.(ENA): Wasaaradda caafimaadka ayaa siisay xarumo caafimaadka ee wareegta 260 gaadhi oo noocya kala duwan ah, 572 mooto, 2,700 oo kombuyuutar, iyadoo ugu deeday hay’adaha bahwadaagta ah, xafiisyada caafimaadka ee deegaannada iyo degmooyinka iyo isbitaalladaba. Wasiirka caafimaadka Dr. Maqdhas Dhaaba ayaa sheegtay in taageeradani ay wax badan ka tari doonto habsami u socodka adeega caafimaadka iyo casriyaynta nidaamka caafimaadka. Waxa kale oo uu ay sheegtay in si loo casriyeeyo shaqada hay’adaha caafimaadka ayna u noqon lahaayeen mid la heli karo, laga shaqaynayo sidii loo habayn lahaa adeega loona tayayn lahaa loona heli lahaa shaqaale ku filan, teknolojiyad iyo agab caafimaad oo dhamaystiran.

Addis Ababa, Dirir/Tiqimt, 20/2016T.I.(ENA): Todoba qof ayaa ku dhintay khasaare ka dhashay roobabkii ka da’ay gobalka Wolayta ee degmada Kaawo Koysha ee deegaanka Koonfurta Itoobiya.   Xogta laga helayo deegaanka ayaa tibaaxeysa in dhimashada kasokow ay sidoo kale ku dhaawacmeen labo qof iyadoo hanti kalena ay ku waxyeelowday roobabkii mahiigaanka ahaa ee ka da’ay degmada Laasho iyo xaafada 01aad oo ka mid ah degmada.   Xogtu waxa ay tilmaamaysaa in ay jirto halis dhul go’a ah oo ka dhashay roobabka mahiigaanka ah ee aagaas ka da’ay.

Addis Ababa, Dirir/Tiqimt, 18/2016T.I.(ENA): 125 qof oo muwqadiniin Itoobiyaan ah oo xaalad adag ku heysatay dalka Lubnaan ayaa dib ugu soo laabtay. Wasaaradda Arrimaha Dibedda ayaa cadeysay inay la shaqeyneyso hay'adaha ay khudayso sidii loo soo celin lahaa muwaadiniinya Itoobiyaanka ah ee ku jirta xaalada adag kuwaasoo ku sugan dalka Lubnaan. Sida ay sheegayso xogta aan kahelayno Wasaaradda Arrimaha Dibadda, Wasaaradda oo kaashanaysa Qunsuliyadda Guud ee Itoobiya ee Bayruut, ayaa dadaal ugu jirta sidii muwaadiniinta kale ee ku dhibaataysan Lubnaan loogu celin lahaa dalkooda.

Addis Ababa, Dirir/Tiqimt, 18/2016T.I.(ENA): Guddiga ayaa laga dhagaystay Warbixintii waxqabadka Sannadkii 2016T.I iyo qorshaha sanadkan 2017-ka.   Kulankan intii uu socday waxaa lagu lafaguray qodobbadan:- 1. Dhagaysiga warbixinta waxqabadka caymiska caafimaadka bulshada. 2. Wax ka beddelka qaadhaanka sanadlaha ah ee caymiska caafimaadka, iyadoo lagu saleynayo awoodda dhaqaale ee qoyska. 3. Nidaamka isku uruurinta qaadhaanka heer deegaan iyo heer gobol. 4. Hormarinta khidmada adeeg-bixiyayaasha goobaha caafimaadka.   Adeegga Caysmiska Caafimaadka bulshada oo sanadkii tagay laga hirgaliyay 32 degmo oo katirsan deegaanka ayay ka faa'iidaysteen bulsho kor u dhaafaysa 31,959 qof, iyadoo sanadkan 2017-ka T.I la qorsheeyay in laga hirgeliyo 40 degmo si kor loogu qaado adeeggan oo ahmiyad wayn u leh bulshada.

Addis Ababa, Dirir/Tiqimt, 12/2016T.I.(ENA): Booliska magaalada Addis Ababa ayaa shaaca ka qaaday in ay baarayaan waxa sababay dabka ka kacay suuqa Markaato gaar ahaan aaga Shamaa. Booliska Addis Ababa ayaa sheegay in fiidnimadii xalay taariikhduna ahayd 11-kii Dirir, 2017T.I. in ay khasaare hantiyeed soo gaadhay dab ka kacay xarunta ganacsiga ee Shamaa ee suuqa weyn ee markaato ee magaalada Addis Ababa. Booliska Addis Ababa ayaa shaaca ka qaaday in ay bilaabeen baaritaan ay iska kaashanayaan kooxda dambi baarista ee Booliska Federaalka si ay u baaraan sababta shilka. Booliska Federaalka iyo kuwa Addis Ababa, Ciidamada Difaaca, Ilaalada gaarka ah ee Jamhuuriyada, Sirdoonka iyo Nabadsugidda Qaranka, Madaxda Maamulka Magaalada, Qaabdhismeedka Nabaddgalyada iyo Amniga, Shirkadda Diyaaraddaha Itoobiya iyo hay'ado kale ayaa si weyn uga shaqeeyey sidii looga hortago masiibadaas. Iyada oo ay hay’aduhu dadaal badan u galeen sidii ay uga hortagi lahaayeen in khatartu ay sii balaadhato. Waxa ay tilmaameen in uu baaritaan lagu hayo 33 eedeysane oo galay fal-dembiyeed xatooyo ah iyagoo ka faa'iidaysanaya shilkaasi, waxaana shilkaas uu ka soo gaaray dhaawac fudud 7 qof iyo 2 qof oo dhaawac halis ah. Booliska ayaa u mahad celiyay laamaha amniga iyo hay’adaha kale iyo sidoo kale bulshada aaga oo gacan ka geystay ka hortagga musiibadan. Ugu dambayntii, Booliska Addis Ababa ayaa muujiyay sida ay uga xun yihiin masiubadan, waxayna sheegeen inay mustaqbalka soo bandhigi doonaan natiijada baaritaanka.

Addis Ababa, Dirir/Tiqimt, 12/2016T.I.(ENA): Cisbitaalka Takhasuska leh ee Alert ayaa Cusbitaalka Booliska Itoobiya gaadhsiiyay agab caafimaad oo qiimahoodu dhan yahay 5.8 milyan oo Birr. Sida laga soo xigtay Booliska Federaalka Itoobiya, taageerada ayaa kala ah mashiinka neefsashada, mashiinka cabbiraadda garaaca wadnaha iyo qaybaha kala duwan ee jirka, iyo sariiraha qaybta daryeelka degdegga ah.

Addis Ababa, Dirir/Tiqimt, 11/2016T.I.(ENA): Heshiiskan ayaa lagu caddeeyay qoddobo dhawr ah oo xoojinaya wada shaqeynta labada dhinac. Waxaana kamid ah qoddobada heshiiska;   1. In la sii joogtayn doono qaliinnada wadnaha 2. In tabbabar lasiin doono xirfadlayaasha 3. In layska caawin doono rakibaada, ka shaqeysiinta iyo isla isticmaalka mashiinnada. 4. In lawada sameeyo daaraasaadyo ku saabsan Wadna xannuunka iyo qaabkii looga hortagi lahaa.   Ugu dambayntii, heshiiskan ayaa lagu kala saxiixday magaalada Jigjiga.

Addis Ababa, Dirir/Tiqimt, 06/2016T.I.(ENA): Waxay shaaca ka qaadeen in Sanduuqa Dadweynaha ee Qaramada Midoobay ay ka shaqayn doonaan sidii loo xoojin lahaa iskaashiga ay la leeyihiin Itoobiya. Wasiirka Haweenka iyo Arrimaha Bulshada Ergoge Tasfaaye (Dr.) ayaa kulan la qaadatay Madaxa Qaramada Midoobay u qaabilsan Bariga iyo Galbeedka Afrika, Liidhiya Sigomo. Wasiirada ayaa sheegtay in dowladdu ay ku dadaaleyso sidii loo heli lahaa sinnaanta ragga iyo dumarka iyo sidii haweenka loo xoojin lahaa si ay uga qeyb qaataan ugana faa’ideystaan ​​si siman dhammaan qeybaha kala duwan ee bulshada. Waxa ay sheegtay in dib-u-habeyn lagu sameynayo siyaasadda si wax looga qabto caqabadaha ka hor-tagga, ka jawaabista, iyo awood-siinta haweenka oo ku saleysan xad-gudubyada ku saleysan jinsiga iyo dhaqamada xun xun. Sidoo kale waxa ay sheegtay in wasaaraddu ay ka go’an tahay in ay la shaqeyso hay'adda si looga hortago tacadiyada ka dhanka ah jinsiga, guurka degdega ah iyo gudniinka fircooniga ah iyo howlaha diiradda lagu saarayo dhalinyarada. Madaxa Qaramada Midoobay u qaabilsan Bariga iyo Galbeedka Afrika, Liidhiya Sigomo, ayaa dawladda Itoobiya ugu hambalyaysay aqoonsiga caalamiga ah ee ay Itoobiya ku heshay dedaalka ay ugu jirto ka hortagga guurka carruurta iyo gudniinka fircooniga ah. Waxayna tilmaantay in hay’addu ay diyaarinayso barnaamij shan sano ah oo diiradda lagu saarayo nidaamka jinsiga iyo arrimaha kale ee bulshada oo la xiriira qorshaha horumarinta wasaaradda ee 10-ka sano iyo himilooyinka horumarineed ee waara. Sida ay sheegayso xogta aan kahelayno wasaarada haweenka iyo arimaha bulshada JDFI, masuuliyiinta hay’ada ayaa sheegay in ay kawada shaqayn doonaan sidii loo sii xoojin lahaa wada shaqaynta iyo hirgalinta qorshayaasha u dajisan dhanka tayaynta.

Addis Ababa, Dirir/Tiqimt, 06/2016T.I.(ENA): Hay’adda Xogta Cimilada ee Bariga Afrika ayaa shaacisay in 8-da maalmood ee soo socota ay sii socon doonto roobabka ka da'aya dalalka Bariga Afrika. Sidoo kale waxa ay shaaca ka qaadeen in roobab ka badan kuwa caadiga ah ay ka da’ayaan dalalka Bariga Afrika gaar ahaan bariga Itoobiya, Uganda iyo Waqooyiga Soomaaliya. Waxa ay sidoo kale sheegeen in roobab dhexdhexaad ah laga filayo Koonfur Galbeed Suudaan, Koonfurta iyo Bartamaha Itoobiya iyo dhanka Koonfureed ee Eritrea. Waxay shaaciyeen in waqooyi-galbeed ee Tanzania iyo xeebaha iyo galbeedka Kenya ay heli doonaan roobab isku mid ah. Sida xogta aan kuhelayno, waa in la digtoonaado, maadaama ay dhici karto fatahaado iyo dabeylo ka dhasha roobabka ka da'aya bariga Itoobiya iyo Uganda ee waqooyiga iyo koonfurta dalka.   Haddaba, dadka ku nool deegaannadaas waxaa la gudboon inay ka digtoonaadaan fatahaadaha iyo dhul go’a iman kara, sida xogta lagu sheegay. Siddeeda maalmood ee soo socota ayaa la filayaa in roobab fudud iyo kuwo mahiigaan ah ay ka da’aan qaar ka mid ah deegaanada Itoobiya iyo dalalka kale ee Bariga Afrika. Adeegga Macluumaadka Cimilada ee Bariga Afrika (ICPAC) ayaa ah hay'ad goboleed ka shaqaysa saadaasha hawada iyo cimilada hawlaha kale ee la xiriira iyadoo hoos tagta urur-gobaleedka IGAD. Machadka Saadaasha Hawada Itoobiya ayaa maalmo ka hor ku dhawaaqay in dhacdooyinka cimilada ee roobabku ay si wanaagsan looga dareemi doono koonfurta, bariga, koonfurta-galbeed iyo galbeedka dalka. Sidoo kale waxaa la xusuustaa in roobabku ay ka sii socon doonaan Galbeedka, Koonfur Galbeed iyo Bariga dalka oo ay roobabku ka da’aan xilliyada jiilaalka.

Addis Ababa, Dirir/Tiqimt, 04/2016T.I.(ENA): Shirkii ugu horeeyay ee dhalinyarada Afrika, oo diirada lagu saaray nidaamka cuntada iyo cilmiga beeraha, ayaa ka furmay Addis Ababa.   In ka badan 1,800 oo dhalinyaro ah oo ka kala yimid wadamo kala duwan oo Afrikaan ah ayaa si toos ah uga qeyb galaya shirka, iyadoo in ka badan 2,000 oo dhalinyaro ah ay uga qeyb galayaan qaab online ah ama fogaan araga ah.   Shirkan ayaa diiradda lagu saaray iskufilnaanshaha cuntada iyo cilmiga beeraha, waxaana la sheegay in laga wadahadlu doono sidii loo xaqiijin lahaa sugnaanta cuntada ee Afrika.   Shirkan ayaa socon doona inta u dhaxaysa 4ta ilaa iyo 7-da, bisha Dirir, 2017 T.I.

Addis Ababa, Dirir/Tiqimt, 04/2016T.I.(ENA): Komishinka wada tashiga qaran ee Itoobiya oo wada wareegii u danbeeyay ee uruurinta Ajandayaasha deegaanka Soomalida ayaa maanta wasaxafadeed ku qabtay magaalada Jigjiga ee caasimada deegaanka. Komishineer kamid ah Komishineerada Komishinka wadatashiga qaran ee dalka, komishineer Malaaku Waldhamaariyam ayaa war-saxafadeedka ku saabsan ajanda ururinta siiyay warbaahinta isagoo sheegay in Wadatashiga qaran uu ka socdo dhamaan deegaanada dalka marka Laga reebo deegaanka Tigray iyo qeybo kamid ah deegaanka Axmaarada. Komishineerka ayaa sheegay in deegaanka Soomaalida ay wadatashiga ka qayb galayaan dad gaadhaya 3kun oo qof oo 2 kun ka mid ah ay yihiin ka qeybgalayaal, Halka Kun(1,000) qofna ay ka iman doonan bahwadaagta, iyadoo ay dadkani ka iman doonan dhamaan 95 dagmo 6 maamul magaalo iyo 4 maamul magaalo hoosaad ee magaalada Jigjiga. Komishneerka ayaa sidoo kale war-saxaafadeedka ku sheegay in wadatashigan lagu qabanayo magaalada Jigjiga ay ka qeybgali doonan wakiilada ka kala socota Gobolada Faafan ,Jarar ,Erar , Siti , Doolo iyo 4 maamulta magaalo ee Jigjiga, Qabribayax , Wajaale iyo Dhagax-buur waxaana ka qayb galaya dad tiradoodu dhantahay 1,000 qof.   Halka Magaaalada Goday loogu qaban doono wakiilada ka socda Gobolada Qorraxay, Shabeele, Nogob, 4 Degmo oo ka mid ah gobolka afdheer iyo labada maamul magaalo ee Godey iyo Qabridahar, waxaana ka soo qaybgali doona wakiilo dhan 650 qof. Komishineer Malaaku, ayaa dhinaca kale sheegay in Magaalada Doolo-Caddo wadatashigu loogu qaban doono wakiilada ka imaanaya Gobolada Liibaan, Dawa iyo 6 Degmo oo kamid ah Gobolka Afdheer waxaana ka qayb gali doona dad gaadhaya 350 qof. Komishineerku ayaa sidoo kale sheegay in wakiilada kasocda Godey iyo Dollow-Addo aay iman doonaan magaalada jigjiga maalmaha Khamiista iyo Jimcaha 9ka, Dirir/2017 T.I, si ay Ajandayaashooda ugu daraan kuwa jigjiga jigjiga kasoo baxay. Dhanka kale komishneerka ayaa sheegay in maalinta Sabtida ee 10, Dirir/2017 T. I., la qaban doono dooda ay soo jeedin doonaan xubnaha bahwadaagta ah ee ka imaan doonaa dhinacyada kala ah: Qaybaha bulshada, Ururada siyaasada, Golaha hawlu fulinta xukuumada, Ururada rayidka ah, iyo shakhsiyaadka saamaynta leh. Waxayna ka doodi doona Ajandaayaashii laga soo uruuriyay sadexda goobood ee lagu qabatay wadatashiga ergooyinka.   Ugu danbayntii komishineerka ayaa bulshada deegaanka ugu baaqay in ay si fir-fircooni leh uga qayb qaataan isla markaana soo gudbiyaan wixii ay tabayaan ee ka guuxaya maskaxdooda iyo quluubtoda. Ugu dambayntii, saxaafada ayaa dhinaca kale loogu baaqay in ay doorkooda ka qaatan wacyi galinta bulshada iyo fahanka ku aadan wada tashiga qaran ee dalka .

Addis Ababa, Kodxin/Maskaram, 30/2016T.I.(ENA): Wasaaradda caafimaadka ayaa ku dhawaaqday qorshe istiraatijiyad ah oo mudnaan gaar ah siinaysa ka hortagga iyo daaweynta cudurrada indhaha. Wasaaraddu waxay qabatay aqoon-is-weydaarsi ku saabsan Istiraatiijiyadda Caafimaadka Indhaha. Qorshahan istiraatijiyadeed ayaa la sheegay in la hirgelin doono saddexda sano ee soo socota, waxaana la sheegay in loo qorsheeyay lacag dhan 27 milyan oo dollar. Agaasimaha guud ee ka-hortagga iyo xakamaynta cudurrada ee Wasaaradda Dr. Hiywat Salamoon ayaa sheegtay in qorshaha istiraatijiyadeed uu mudnaan siinayo ka hortagga sababaha keena cudurrada indhaha iyo ballaarinta adeegyada caafimaadka indhaha. Waxa ay xustay in dadaallada lagu horumarinayo daryeelka caafimaadka indhaha iyo adeegyada caafimaadka inta lagu jiro hirgelinta qorshahan ay wax weyn ka tari doonaan. Waxa ay sidoo kale sheegtay in caafimaadka indhaha ay si gaar ah ugu nugul yihiin miyiga iyo dadka danyarta ah. Waxa ay sheegtay in qorshahan istiraatijiyadeed uu xoogga saari doono sidii looga hortagi lahaa cudurada indhaha ee aagaas. Ugu dambayntii, waxa uu cadaysay in dhaqanka lagu xoojinayo daawaynta indhaha lagu horumarin doono inta badan xarumaha caafimaadka. iyadoo sheegtay in ka hortagga iyo daawaynta caafimaadka indhaha ay ku jirto shaqada fidinta caafimaadka.

Addis Ababa, Kodxin/Maskaram, 30/2016T.I.(ENA): Duqa magaalada Addis Ababa Adhaanej Abebe ayaa ku guulaysatay abaalmarinta hogaanka ugu wanagsan ee Seoul Smart City 2024 ee lagu qabtay Kuuriyada Koonfureed.   Marwo Adhaanej ayaa la shaaciyay inay ka guulaystay 72 waddan iyo 115 maayarro magaalooyin oo isku mid ah oo ka tirsan Dhaqdhaqaaqa Magaalooyinka ee casriga ah.   Xafiiska duqa waxa uu tilmaamay in qaban-qaabiyaasha abaal-marintu ay caddeeyeen in marwadu ay u qalanto abaal-marintan, ka dib markii ay si ka go’anaansho leh ay u horumarisay nolosha dadka caasimadda iyo casriyaynta kaabayaasha dhaqaalaha ee caasimadda.

Addis Ababa, Kodxin/Maskaram, 30/2016T.I.(ENA): Machadka Juquraafiyada ee Itoobiya ayaa sheegay in waligeed aysan geysan khasaare xoogan dhulgariirkii ka dhacayay deegaannada dooxiiyinka iyo nawaaxigeeda ee dalka Itoobiya Dhul-gariir, dhul go’, foolkaanooyin, Sunaami, iyo masiibooyinka kale ee dabiiciga ah ayaa ah kuwa dunidu soo waajaha. Dhulgariirku waa masiibo dabiici ah oo lama filaan ah oo dhacda marka dhagaxyada dhulka ku yaal ay isku dhacaan ama kala baxaan. Dhul-gariir iyo wixii la halmaalaba waxay sababeen masiibooyinka adduunyo ee kala duwan oo isugu jira burbur hantiyeed iyo khasaare nafeed. Marka loo eego nidaamka taariikheed ee Yurub, dhulgariirkii 1960-kii ka dhacay ka Jile oo cabirkiisu ahaa 9.5 cabirka waa dhulgariirkii ugu xumaa uguna waynaa ee dhulka. Ijara Tesfaye, oo ah Agaasimaha Guud ee Machadka Juquraafiyada ee Itoobiya oo ENA uwaramay ayaa sheegay in Itoobiya oo ah meesha uu ku yaallo dooxada Rift, ayaa dhowr jeer ay la kulanray dhulgariir. In kasta oo aanu sababin khasaare ba’an, haddana waxa 1900-kii dhacay dhul-gariir cabbirkiisu ahaa 6.7, Magnitiyudh, iyadoo sannadkii 1909-kii 6.8 magnityudh uu dhacay iyadoo sidoo kalena dhulgariirkii dhacay sannadkii 1961-kii uu cabbirkii ahaa 6.5. Waxa uu sheegay in masiibooyinka Juquraafiyadeed oo ay ka mid yihiin dhulgariirku aanay ka dhalan habaar iyo cadho, balse dhulku uu qabanayo shaqadiisa dabiiciga ah. Haddaba, mar haddii ay Itoobiya tahay meel ay ku yaalaan dooxooyin badan, waxaa dhici karta in ay dhacaan masiibooyinka juqraafiyeed, isagoo sheegay agasimuhu in loo baahan yahay in laga digtoonaado oo loo diyaargaroobo. Inkasta oo aan la ogaan karin goorta uu dhulgariir dhici karo, waxa uu sheegay in ay wadaan dhaq-dhaqaaqyo ku aadan sidii ay hay’ad ahaan u heli lahaayeen xog habeysan. Ganat Asafaa, Agaasimaha Waaxda Cilmi-baadhista juquraafiyada ee Machadka Juquraafiyada Itoobiya ayaa sheegtay in dhulgariirku ay ka dhalan karaan isku dhacyo iyo kala go’a dhagxaanta, Folkaanaha, Qaraxyada Kiimikada iyo Nukliyeerka iyo sababo ay dadku sameeyaanba. Waxa uu ku micneeyay dhulgariirada ka dhaca dalka Itoobiya in ay ka dhashaan isku dhacyada folkaanaha iyo dhagxaanta. Waxa ay sheegtay in cabirka dhulgariirka uu ahaa 4.9 Richter Scale kaasoo dhanaa 10KM qasaarahana uu yar yahay. Waxa ay xustay in kadib dhulgariirkii ka dhacay Fantaale uu soo gaadhay magaalooyinka Addis Ababa, Dhase, Casaba Tafari iyo meelo kale. Ugu dambayntii, Isra Taadhasa, oo ah cilmi-baare sare oo Jiquraafiyadda ah oo ka tirsan machadka, ayaa sheegay in marka ay bulshada soo wajahdo dhulgariir ay tahay in ay isdejiyaan oo ay ka fogaadaan meelaha ay halista ka iman karto.

Addis Ababa, Kodxin/Maskaram, 29/2016T.I.(ENA): Wasaarada Ganacsiga iyo Xidhiidhka Gobolka ayaa sheegtay in nidaamka kabida Shidaalka uu socon doono muddo hal sano ah oo ay dawladdu ku bixinayso kabid sare. Axmad Tusa, oo ah la taliyaha wasiirka ganacsiga iyo xiriirka gobolka, ayaa soo saaray warsaxaafadeed ku saabsan heerka hirgelinta dib u habeynta shidaalka iyo jihada mustaqbalka. War-saxaafadeedka ayuu ku sheegay in shaqada dib u habeynta shidaalka ee la hirgeliyay tan iyo 2014 ay natiijo wanaagsan ka keentay dhibaatooyinka jiray. Waxa uu sheegay in hirgelinta dib-u-habayntan ay inta badan fududaysay culayska daymaha ee dawladda, isla markaana ay suurtogelisay in la xakameeyo tahriibinta shidaalka, isla markaana suuqgeynta shidaalka laga dhigo mid degdeg ah oo casri ah. Dhanka kale, waxa uu sheegay in la hirgeliyay nidaam kabid shidaal ah oo tixgalinaya xaaladaha heerka caalamiga ah, lana tixgalinayo dib-u-habaynta dhaqaalaha guud ee qaranka. Waxa uu sheegay in la sameeyay istaraatijiyada wax ka bedelka qiimaha shidaalka oo lagu xisaabtamayo saameynta uu ku yeelan karo kororka qiimaha shidaalka ee suuqa. Marka loo eego istaraatiijiyada, dawladdu waxay hirgelisay nidaam dhammaystiran oo kabka shidaalka ah kaas oo socon doona hal sano. Sidaa darteed, kabida boqolkiiba 80 waxaa la siin doonaa shidaalka naaftada cad halka 75 boqolkiiba kab lasiin doono shidaalka beensiinka ah.

Addis Ababa, Kodxin/Maskaram, 28/2016T.I.(ENA): Global Fund ayaa shaacisay in ay shaqo macno leh oo ku saabsan Qaaxada ka qaban doonto Itoobiya. Wasiirka Caafimaadka Dr. Maqdhas Dhaabaa ayaa kulan la yeelatay xafiiska Itoobiya ee sanduuqa Global kulankaas oo ku saabsanaaa waxqabadka wareegii 6-aad ee sanduuqa caalamiga ah iyo bilawga rubuci hore ee wareegga 7-aad. Deeqdan waxaa loogu talagalay duumada, HIVga, Waxay taageeraysaa ka-hortagga iyo xakamaynta Qaaxada/dhaxanta iyo xoojinta nidaamka caafimaadka. Ka dib markii ay dhammaatay deeqdii wareegga 6-aad ee saddexda sano ahayd bishii agaali, deeqda cusub ee wareegga 7-aad waxay bilaabatay Afagaal 2016, sida ay sheegayso xogta Wasaaradda Caafimaadka.   Dr. Maqdhas Dhaabaa ayaa intii kulanku uu socday waxa ay xustay in sanduuqa 6-aad uu soo bandhigay waxqabad aad u wanaagsan iyadoo sheegtay in ay qabteen shaqooyin tusaale u noqon kara wadamada kale. Sanduuqa cusub ee Global qaybtiisa 7aad, lacagta deeqda ah ayaa laga soo wareejiyay sanduuqa Global iyadoo loo wareejiyay Itoobiya waqtigii loogu talagalay. Dr. Maqdhas ayaa sheegtay inay aad ugu faraxsan tahay in Sanduuqa Caalamiga ah uu kaalmeynayo wareeggii 7-aad ee deeqaha, iyadoo sheegtay in iyadoo casharro laga baranayo waxqabadkii hore loo baahan yahay in xoogga la saaro sidii waxqabad badan uu u gaari lahaa wareegan. Maareeyaha sanduuqa Global ee Itoobiya Dr. John Sakafariliyaas ayaa muujiyay sida uu ugu faraxsan yahay waxqabadka wareeggii 6-aad ee deeqaha sanduuqa Global, wuxuuna codsaday in wareega 7-aad ee deeqaha sidan oo kale loo sii wado. Waxa uu tilmaamay in kororka dadka uu soo ritay cudurka duumada lagu xisaabtami doono, waxa uuna sheegay in sidoo kale shaqo macno leh laga sameyn doono cudurka qaaxada/dhaxanta(TB-da).

Addis Ababa, Kodxin/Maskaram 27, 2017 (RNA): Wafti uu hogaaminayo Taliye ku xigeenka Ciidanka Qaranka Jeneraal Ababaw Tadhese iyo Madaxa Xafiiska Xisbiga Barwaaqo ee Axmaarada Mudane Yirga Sisay ayaa booqday warshado ku yaala magaalada Kombolja.   Xogta aan ka helayno xafiiska war faafinta deegaanka Axmaarada, ayaa sheegaysa in waftigu ay booqdeen shirkada qalabka ciyaaraha ee Karvico Itoobiya iyo shirkada Soo saarta Suufka iyo sharabaadada ee Tri Bass Itoobiya oo kamid ah warshadaha badan ee magaalada Kombolja.